Üniversite – İş Dünyası ve Patent

Ülkemizde bulunan kurumların patent ve faydalı model gibi alanlarda başvurularını arttırması gerektiği yönünde birçok habere veya yazıya zaman zaman denk gelebiliyoruz. Özellikle son 5 yıl içerisinde belirtmiş olduğum patent ve faydalı model gibi alanlarda ülkemizde çok ciddi çalışmalar yapılmaktadır. Bu alana yönelik çeşitli istatistiksel veriler ve üniversite -iş dünyası iş birlikteliğinin önemi bu yazımızda ilginize sunulmuştur. Fakat bu konuya girmeden önce terimler arasında bir karışıklık yaşamamanız için patent ve faydalı modelin tanımını aşağıda sizlerle paylaşmış bulunmaktayım.

 

Patent: Bilimsel ve teknik bir buluşun ya da böyle bir buluşu uygulama alanında kullanma hakkının kime ait olduğunu gösteren resmi belge.

Faydalı model: Dünya çapında yeni olan ve sanayiye uygulanabilen buluşların sahiplerine koruma sağlayan bir sınai mülkiyet hakkıdır.

 

Teknopark İstanbul tarafından çıkarılan IQ dergisinin ikinci sayısında patent ve faydalı model konusuna yönelik çeşitli istatistikler paylaşılmıştır. Aşağıda belirtmiş olduğum istatistikler IQ dergisinde paylaşılan verileri içermektedir.

 

31 Aralık 2020 tarihi itibariyle Türkiye’de faaliyet gösteren tüm kurumlar (firmalar, üniversiteler, araştırma merkezleri, startup firmalar ve bireysel buluşçular) tarafından Türk Patent ve Marka Kurumu’na yapılan patent başvurularında (ilk başvuru tarihine göre) 2020 yılında %1’lik bir artış olduğu görülmektedir. Faydalı model başvurularında ise %23 artış meydana gelmiştir.2020 yılında tescil edilen patent sayısında ise %10 artış gerçekleştiği tespit edilmiştir.

 

Başvuru Şampiyonu Firmalar

31 Aralık 2020 tarihi itibariyle yayılanmış tüm patent/faydalı model başvuruları analiz edildiğinde, en büyük patent portföyüne sahip firmalar sırasıyla aşağıda belirtilmiştir.

• Arçelik
• Turkcell
• Vestel
• Ford Otosan
• Türk Telekom

 

2019 ve 2020 yılları arasında patent portföy büyüklüğünde en yüksek artışı gerçekleştiren ilk 6 firma sırasıyla aşağıda belirtilmiştir.

1. Anadolu Isuzu (%50)
2. Turkcell (%26)
3. Eczacıbaşı (%22)
4. Netaş (%21)
5. Bosch Türkiye (%20)
6. Türk Telekom (%20)

 

İlk defa 2020 yılında yayınlanan faydalı model vb. başvuru sayısına göre ise; ilk 5’te yer alan firmalar sırasıyla aşağıda belirtilmiştir.

1. Turkcell
2. Arçelik
3. Vestel
4. Anadolu Isuzu
5. Türk Telekom

 

Patent Şampiyonu Üniversiteler

31 Aralık 2020 tarihi itibariyle Türkiye’deki Üniversitelerin ve araştırma merkezlerinin (TÜBİTAK gibi) tüzel kişilikleriyle başvurusunu yaptıkları yaklaşık 4.000 patent ve faydalı model başvurusu bulunuyor. 31 Aralık 2020 tarihi itibariyle yayınlanmış tüm  model başvuruları analiz edildiğinde, en büyük patent portföyüne sahip üniversitelerin/araştırma merkezlerinin isimleri sırasıyla aşağıda belirtilmiştir.

• İstanbul Üniversitesi
• İstanbul Gelişim Üniversitesi
• TÜBİTAK
• İstanbul Teknik Üniversitesi
• İstanbul Cerrahpaşa Üniversitesi

 

Kurumların patent portföylerinin gücünü belirleyen önemli faktörlerden biri de tescil  alabilme başarısıdır. Bu açıdan incelendiğinde, başvuruların tescillenme oranı bakımından zirvede olan üniversiteler sırasıyla aşağıda belirtilmiştir.

• Sabancı Üniversitesi
• Ege Üniversitesi
• Yeditepe Üniversitesi
• TÜBİTAK
• Özyeğin Üniversitesi
• Koç Üniversitesi

 

Analiz sonuçlarına göre; yapay zekâ alanında yayınlanan patent başvurularında son 5 yılda %227 oranında bir artış meydana geldiği görülmektedir. Son 1 yılda (2019-2020) meydana gelen değişime bakıldığında ise genel olarak azalma eğilimi görülse de Medikal Teknolojiler, Tekstil, Finans ve İlaç kategorilerinde artışların gerçekleştiği tespit edilmiştir.

 

Üniversite- İş Dünyası İş Birlikteliği

Üniversitelerin ve kurumların hem iş birlikteliğini arttırması, hem de ortak çalışma ile faydalı model gibi başvurularını arttırması ülkemizde inovasyon ağları oluşturabilmek açısından önem arz etmektedir. Geleceğin dünyasında global rakiplerimiz ile ancak; üniversite- iş dünyası iş birlikteliğini arttırarak rekabet edebiliriz. Bu hususta TÜBİTAK tarafından üniversiteler özelinde bir çalışma yürütülmektedir. TÜBİTAK, üniversitelerin girişimcilik ve yenilikçilik performanslarına göre sıraladığı “Girişimci ve Yenilikçi Üniversite Endeksi” ile ülkemizin en girişimci ve yenilikçi 50 üniversitesini belirlemektedir.

 

Girişimci ve Yenilikçi Üniversite Endeksinde 5 boyut ve 23 gösterge bulunmaktadır. 5 boyut aşağıda ilginize sunulmuştur.

1. Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Yetkinliği
2. Fikri Mülkiyet Havuzu
3. İş Birliği ve Etkileşim
4. Girişimcilik ve Yenilikçilik Kültürü
5. Ekonomik Katkı ve Ticarileşme

 

Yukarıda belirtmiş olduğum boyutlarından olan Fikri Mülkiyet Havuzunun alt göstergeleri aşağıda ilginize sunulmuştur.

 

• Patent Başvuru Sayısı
• Patent Belge Sayısı
• Faydalı model / Endüstiriyel Tasarım Belge Sayısı
• Uluslararası Patent Başvuru Sayısı

 

Bu göstergelerden de anlaşılacağı üzere Yenilikçi ve Girişimci Üniversite olabilmek için patent konusu üzerinde ciddi çalışmalar yapılmalıdır. Yine bir diğer boyut olan, İş Birliği ve Etkileşim boyutunun alt göstergelerini incelediğimizde; Üniversite- Sanayi iş birliğinde yapılan Ar-Ge ve yenilik projeleri sayısı, Uluslararası iş birliği ile yapılan Ar-Ge ve yenilik projeleri sayısı gibi göstergeleri içermektedir. İş Birliği ve Etkileşim boyutunun alt göstergelerinde yenilikçi ve girişimci bir yapı oluşturabilmek adına, birlikte hareket edebilme kabiliyetlerinin arttırılmasının önemi vurgulamaktadır. Çünkü; teknoloji başta olmak üzere, hızla gelişen ve ilerleyen dünyamızda, birlikte hareket edebilme, problem çözme, yeniliklere adapte olabilme gibi bireylerden beklenen yetkinliklerin artık kurumlardan bekleniyor olması bu göstergenin önemini arttırmaktadır.

Don Tapscott‘un da söylediği gibi; “İşbirliği ruhu her kuruma ve tüm hayatımıza nüfuz ediyor. Dolayısıyla, işbirliği yapmayı öğrenmek, sürekli değişen bir ağ ekonomisinde kendinizi etkinlik, problem çözme, yenilikçilik ve yaşam boyu öğrenme için donatmanın bir parçasıdır.”